Τα κεραμικά

Από τα κεραμικά πρώτα - πρώτα, είναι τα λεγόμενα «Ροδίτικα». Τα παλιά κεραμικά της Νίκαιας της Μικράς Ασίας.
Από τα καλλίτερα «πιατικά» είδη της «Αλώνης» θεωρούνται επίσης, οι μεγάλες «γαλάζιες πιατέλες». Είναι τα περίφημα Ολλανδικά Delft, κατασκευής 1600 - 1800. Αποτελούν απομιμήσεις Κινέζικων πιάτων και η αξία τους είναι πολύ μεγάλη, όπως σημαντική ήταν και στην εποχή της κατασκευής τους.

Μικρότερα σε μέγεθος, αλλά μεγάλης κι αυτά αξίας, λόγω και της σπανιότητάς τους, είναι Κινέζικα και Κορεάτικα του 18ου αιώνα, κατασκευασμένα από πορσελάνη με προορισμό την εξαγωγή.

Ακολουθούν τα «λαϊνίσα», πιατέλες και πιάτα με ζωηρά καφέ και κίτρινα χρώματα, κυρίως Ισπανικής και Ιταλικής προέλευσης. Τα μπλε της ιδίας προέλευσης με τις διάφορες παραστάσεις καραβιών και ανθρώπων είναι δευτερότερα από τα «λαϊνίσα».

Μετά από τα μπλε, έρχονται της «αγαλίπας», πιάτα με άσπρο φόντο, πράσινη μπορντούρα και παράσταση φοίνικα στη μέση, και τελευταία είναι τα «κίτρινα» που τα αποκαλούσαν λίγο περιφρονητικά «κρόκους» επειδή μοιάζουν με το χρώμα των κρόκων των αυγών και τα ψαμμιτικά πετρώματα με το ίδιο χρώμα και όνομα που βρίσκονται στη Σκύρο.

Δεύτερη κατηγορία των κεραμικών της ίδιας αξίας, είναι τα διάφορα βάζα με τα πολυποίκιλα ονόματα, χρήσεις και σχήματα. Τη μεγαλύτερη ομάδα αριθμητικά, αποτελούν τα «λαήνια» που χρησίμευαν για κανάτες κρασιού (San vino). Αν και πολλά από τα «San vino» αυτά είναι διακοσμημένα με το δικέφαλο αετό και έχουν στα ελληνικά λαϊκούς στίχους που υμνούν την οινοποσία ή προειδοποιούν τους πότες για τα επικίνδυνα αποτελέσματα της κατάχρησης του κρασιού, δεν είναι Ελληνικά. Κατασκευάστηκαν στην Ιταλία από παραγγελίες Ελλήνων εμπόρων ή προσαρμόζονταν από τους ίδιους τους κατασκευαστές στο «κλίμα» των Ελλήνων αγοραστών για τους οποίους προορίζονταν. Εκτός από τα Ιταλικά, υπάρχουν και Ισπανικά «λαΐνια» του 1700 - 1800.

Άλλα δοχεία πέρα από τα λαΐνια είναι οι «μπουρνιές» με το περίεργο σχήμα (Albarello) που χρησιμοποιούνταν από τις Σκυριανές για δοχεία γλυκών του κουταλιού. Τον καιρό της κατασκευής τους, χρησίμευαν για την τοποθέτηση φαρμάκων στα φαρμακεία.

Εκτός από τα «τυπικά» και συνηθισμένα αυτά δοχεία, υπάρχουν και διάφορα άλλα κεραμικά αντικείμενα όπως κούκλες, κυρίως γυναικών, αλατιέρες (σαλιέρες), μελανοδοχεία σε μικρά αγαλματάκια που παριστάνουν σκύλους, άλογα και άλλα ζώα, ακουασαντιέρες κ.ά., με προέλευση τους ίδιους τόπους και τα ίδια εργαστήρια.

Σε ορισμένα σπίτια του αρχοντολογιού, υπήρχαν και κεραμικά της Βόρειας Αφρικής, γνωστά σαν «Κοπτά». Είναι κυρίως βάζα σκεπαστά με κυμαινόμενα μεγέθη. Κυριαρχεί το σκούρο κίτρινο και τα διακοσμητικά τους μοτίβα είναι πράσινα ή καφέ. Οι Σκυριανές τα ονόμαζαν «Μπαρμπαρέσικες βαβάθες» και θεωρούντο κατώτερα είδη από τα «λαϊνίσα».

Καλά είναι και τα πιάτα με τα «τριαντάφυλλα», λεπτής κατασκευής, με άσπρο φόντο και κόκκινα λουλούδια στη μέση που μοιάζουν με τριαντάφυλλα.

Καστριανά

Εκτός από τα σκεύη αυτά που βρίσκονταν στην πρώτη σειρά των ειδών πολυτελείας και κοσμούν τον κύριο και εμφανή για τους ξένους χώρο του σπιτιού, είχαν δε αποκλειστικά διακοσμητικό προορισμό, υπήρχαν και κεραμικά πιο δεύτερα, που παλιότερα η σκοπιμότητά τους ήταν διπλή: Πρακτική και αισθητική. Σ' αυτή την κατηγορία, ανήκουν τα κεραμικά του «Τσανάκ Καλέ», γνωστά στη Σκύρο σαν «Καστριανά». Τα «Καστριανά» κεραμικά, βρίσκονταν στα σπίτια της Σκύρου σα πιατέλες, σκεπαστές βαβάθες, «προζμερά», και μικρά κιούπια «βυτνάρια». Τα κυρίαρχα χρώματά τους είναι το καφέ και το μπλε. Δεν έμπαιναν ποτέ στο καλό σπίτι, αλλά βρίσκονταν στον «αποκρέββατε» για τις δουλειές του σπιτιού και για τη διακόσμησή του. Βρίσκονταν επίσης και αρκετά Delftware του τέλους του 18ου αιώνα, που κατασκευάζονταν στην Αγγλία σε τύπο Delft.

Σκυριανά κεραμικά

Τα παραδοσιακά Σκυριανά κεραμικά, κατασκευασμένα με κόκκινο πηλό και διακοσμημένα με σκυριανά σχέδια σε άσπρο χρώμα, εξυπηρετούσαν πρακτικούς κυρίως σκοπούς.

Ήταν σκεύη της καθημερινής ζωής των κατοίκων:
-Σταμνιά
-Σταμνάκια και κρυολόγοι
-Κανάτες
-Τσουκάλια
-«Προζμερά»
-Θυμιατά
-Γλάστρες
-«Φαβατοτσούκαλα»
-Κιούπια, κιουπάκια κ.ά.

Κατασκευάζονταν όμως, επίσης μινιατούρες όλων των παραπάνω σκευών, προοριζόμενες να παίζουν μ' αυτά τα παιδιά και παράλληλα να εξοικειώνονται με τα κανονικά αντικείμενα που θα χρησιμοποιούσαν όταν θα γίνονταν μεγάλοι.

Γυαλικά

Στα καθαρά διακοσμητικά αντικείμενα, ανήκουν και τα διάφορα «γυαλικά». Απ' αυτά, πρώτα έρχονται τα «φαρφουριά», όρος που εκφράζει το υλικό και την ποιότητα μιας σειράς διαφόρων αντικειμένων όπως, βάζα, φλιτζάνια (μαστραπάδες), μυροδοχεία (ραντιστήρια ή ροδόσταμα), μπουκάλια ούζου (μπρίγκια) κ.λπ. Τα περισσότερα από τα σκεύη αυτά, που είναι πραγματικά έξοχης τέχνης και υπερπολυτελή, έχουν επάνω τους ζωγραφισμένο με χρυσό χρώμα το μισοφέγγαρο, το Τουρκικό εθνόσημο.

Η ποσότητα, η ποιότητα, η επίσημη στάμπα του μισοφέγγαρου, αποτελούν τις ενδείξεις της προέλευσής τους. Είναι «πλιάτσικα» από πλοία που τα μετέφεραν από Ευρωπαϊκές χώρες στην Κωνσταντινούπολη με προορισμό τα παλάτια Τούρκων μεγιστάνων ή και αυτού του Σουλτάνου. Δεν ξέρουμε όμως πότε έγιναν οι πειρατείες αυτές ή άλλα σχετικά στοιχεία.

Τα παραπάνω αντικείμενα ήταν συνήθως από ειδικές παραγγελίες του Σουλτάνου στη Βοημία, Βενετία και Ισπανία. Οι παραγγελίες αυτές ξεχωρίζουν από το πολύ χρυσό που χρησιμοποιείται στη διακόσμησή τους. Δεν αποκλείεται επίσης να είναι και «Μπέηκος», κατασκευασμένα δηλαδή στην Τουρκία από Βοημούς τεχνίτες που έφερε στην ομώνυμη Τουρκική περιοχή ο Σουλτάνος γύρω στα 1800 για να κατασκευάζουν επί τόπου τα εξαιρετικά αντικείμενα που έκαναν στην πατρίδα τους.

Λίγο πιο κάτω, αλλά πάντως στην ίδια κατηγορία, έρχονται τα γυάλινα σκεύη, γνωστά από τον τρόπο της προέλευσής τους στη Σκύρο σα «Λιάπικα».Τα ονομάζουν έτσι, γιατί οι πειρατές που τα έφερναν και τα πουλούσαν, ονομάζονταν γενικά στη Σκύρο Λιάπηδες. Είναι γυάλινα ή από κρύσταλλο «πελεκητό», με χρυσά πλουμούδια για διάφορες χρήσεις (μποτίλιες, ναργιλέδες, βάζα, ποτήρια. ποτηράκια κ.λπ.).

Τα χάλκινα διακοσμητικά σκεύη

Τα χάλκινα αντικείμενα είναι η δεύτερη μεγάλη κατηγορία των διακοσμητικών στοιχείων του Σκυριανού σπιτιού.

Την πρώτη θέση κατέχουν τα πλουμιστά σινιά, κοσμημένα μεδιάφορες παραστάσεις, μοναστήρια κυρίως και δέντρα, γεωμετρικά σχήματα, πεντάλφα, και άλλα διακοσμητικά μοτίβα. Τα περισσότερα είναι του 18ου αιώνα και από τη διακόσμηση αλλά και τις επιγραφές που έχουν πολλά απ' αυτά, βλέπουμε την προέλευση και τους κατασκευαστές τους, Έλληνες και Άραβες.

Τα σινιά κρεμάζονταν στους τοίχους και ήταν κυρίως διακοσμητικά. Από τους Μεγαλοστρατήτες, που ήταν οι αποκλειστικοί τους κάτοχοι παλιότερα, χρησιμοποιούνταν επίσης πολλές φορές και για τραπέζια τοποθετούμενα σε ειδικά συμπτυσσόμενα «τρίποδα». Οι πλουσιότεροι, τα πιο μικρά, τα χρησιμοποιούσαν και σα δίσκους του γλυκού όταν είχαν επίσημους επισκέπτες, αλλά και για τοποθέτηση των κόλλυβων, στη γιορτή της οικογενειακής τους εκκλησίας.
Χάλκινα στολίδια του τοίχου είναι επίσης οι τάψες, τα ταψιά και τα ολοπλούμιστα τρυπητά σκεπάσματα «καφάσα» των λεγενιών.

Αντίθετα με τα σινιά, που ήταν διακοσμητικά, οι «ταβάδες» ήταν αντικείμενα βασικά χρήσεως (κυρίως για την κατασκευή της τραχανόπιτας τις Αποκριές) και μόνο οι μη Μεγαλοστρατήτικες οικογένειες τα χρησιμοποιούσαν για διακοσμητικά στο καλό μέρος του σπιτιού τους.

Άλλα χάλκινα σκεύη που τα τοποθετούσαν και δεν τα κρέμαγαν στους τοίχους είναι τα λεγενόμπριγκα και οι μπρούτζινοι λύχνοι.