Πρόσωπα του μουσείου

Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, πατέρας του ιδρυτή του Μουσείου Φαλτάϊτς, υπήρξε κορυφαίος δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου του μεσοπολέμου. Ήταν από τα πρώτα μέλη της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, ενώ παρακολούθησε ως πολεμικός ανταποκριτής τους Βαλκανικούς Πολέμους και την Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Θεωρείται πρωτοπόρος ερευνητής του ρεμπέτικου τραγουδιού, αλλά και των Ρομά. Παράλληλα, συνέβαλε στην διάσωση του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη -χειρόγραφα του οποίου εκτίθενται στο Μουσείο Φαλτάϊτς.

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, πατέρας του ιδρυτή του Μουσείου Φαλτάϊτς, υπήρξε κορυφαίος δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου 1913-1944.

Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891 και μεγάλωσε στην Σκύρο. Τελείωσε την Βαρβάκειο Σχολή στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε Νομική και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Αναγορεύτηκε διδάκτορας της Νομικής, χωρίς ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, αφού η δημοσιογραφία ήταν αυτή που τον «τράβηξε» και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία.

Με την δημοσιογραφία αρχίζει να ασχολείται ενεργά το 1910, σε ηλικία 19 ετών, και μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1944.

Εργάστηκε σε πλήθος εφημερίδων και περιοδικών, όπως στην «Ακρόπολη», το «Εμπρός», τον «Ελεύθερο Λόγο», την «Αθηναϊκή», τον «Παρνασσό», τον «Ελεύθερο Άνθρωπο», το «Μπουκέτο», τη «Ναυτική Ελλάδα», κ.α., δημοσιεύοντας άρθρα, λαογραφικές, ιστορικές και εθνολογικές μελέτες, μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, μεταφράσεις κλπ Υπέγραφε τα κείμενά του ως Φ., Κ.Φ., Κώστας Φαλτάϊτς, Δαναός, Κώστας Μάρκελλος, Ένας Έλλην.

Α' και Β' Βαλκανικοί Πόλεμοι

Την περίοδο των Α' και Β' Βαλκανικών Πολέμων, το 1912 και 1913, υπηρετεί στο πολεμικό ναυτικό, στα αντιτορπιλικά και στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Έλαβε μέρος στις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, καθώς και στον πόλεμο των αντιτορπιλικών στα Στενά του Ελλήσποντου και των νησιών του Αιγαίου.

Την περίοδο αυτή ήδη εργάζεται για την εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, στέλνοντας περιγραφές του πολεμικού ναυτικού, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία του μύθου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Οι περιγραφές αυτές δημοσιεύονται εν είδη επιστολών, τις οποίες ο Κώστας Φαλτάιτς υπογράφει ως «Φ», «Κ.Φ.», «Δαναός», «Κώστας Φαλτάιτς», και αναδημοσιεύονται το 1915 στην «Ακρόπολη».

Την ίδια περίοδο συνεργάζεται και στην έκδοση της πολεμικής σειράς βιβλίων που εκδίδει η εφημερίδα «Ακρόπολις», της «Πολεμικής Βιβλιοθήκης Ακροπόλεως», γράφοντας τα «Ανέκδοτα του Βασιλέως Γεωργίου Α'», τα «Ανέκδοτα του Ναυάρχου Κουντουριώτου», τα «Ανέκδοτα του Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου», τα «Ανέκδοτα του ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου».

Το 1919 δημοσιεύει το χρονικό της ναυμαχίας της Έλλης, το οποίο διεκδίκησε το Αριστείο Γραμμάτων. Η «Ναυμαχία της Έλλης», σε διάφορα αποσπάσματα, δημοσιεύτηκε σε πολλά αναγνωστικά βιβλία, ενώ το περιοδικό «Ναυτική Ελλάς» την αναδημοσιεύει σε σειρά συνεχειών ολόκληρη.

Μικρασιατική εκστρατεία

Από τον Απρίλιο του 1921 ο Κώστας Φαλτάιτς μεταβαίνει στην Τουρκία, παίρνοντας μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία, ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «Εμπρός». Ακολουθεί και καταγράφει τις μάχες του ελληνικού στρατού σε Αβγκίν, Νικομήδεια, Προύσα, Ουσάκ, Αδά Παζάρ, Εσκή Σεχήρ, Καραμουσάλ, Κιουτάχεια, κ.α.

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, παρακολουθώντας τη μάχη του Σαγγάριου, τραυματίζεται κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής.

Η τελευταία του ανταπόκριση από την Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν τον Νοέμβριο του 1921 από το Κιοπρού Χισάρ.

Αμέσως μετά την επιστροφή του από το Μέτωπο, τον Νοέμβριο 1921, γράφει και δημοσιεύει το «Αυτοί είναι οι Τούρκοι –Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας». Το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε από το υπουργείο Εξωτερικών στα γαλλικά την επόμενη χρονιά (1922) και αξιοποιήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στους διεθνείς Οργανισμούς.

Κώστας Φαλτάιτς και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Αν και δεν τον είχε γνωρίσει προσωπικά, ο Κώστας Φαλτάιτς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διάσωση του ονόματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που κινδύνεψε να ξεχαστεί παντελώς μετά τον θάνατό του το 1911.

Μια τυχαία γνωριμία με τις αδελφές του, σχεδόν 10 χρόνια μετά τον θάνατο του Παπαδιαμάντη, έδωσε το έναυσμα για τη λήψη μιας σειράς πρωτοβουλιών από τον Φαλτάιτς ώστε αφ' ενός να τιμηθεί όπως άρμοζε ο μεγάλος λογοτέχνης και αφ ετέρου να σωθούν –κυριολεκτικά- οι τρεις ανύπανδρες αδελφές του. Με πλήθος δημοσιευμάτων ο Φαλτάιτς κατάφερε να στρέψει την προσοχή όχι μόνο του λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού κύκλου, αλλά και της πολιτείας στην διάσωση των έργων του Παπαδιαμάντη.

Με δικές του ενέργειες και δική του πρωτοβουλία στήθηκε η προτομή του Παπαδιαμάντη στην Σκιάθο, οργανώθηκε καλλιτεχνικό μνημόσυνο, σώθηκε και δημοσιεύτηκε ένα μεγάλο μέρος αδημοσίευτων έργων του Σκιαθίτη συγγραφέα, ενώ με τα δημοσιεύματά του κατάφερε να διασωθεί το σπίτι του Παπαδιαμάντη και να μετατραπεί σε μουσείο.

Ο... άλλος κόσμος

Ο Κώστας Φαλτάϊτς θεωρείται πρωτοπόρος ερευνητής του ρεμπέτικου και των Ρομά (τσιγγάνων την περίοδο εκείνη).

Η εμπλοκή του με το ρεμπέτικο ξεκινάει το 1915, με το αθηναϊκό μυθιστόρημα «Ο άλλος κόσμος», στο οποίο υπάρχει η πρώτη δημοσιευμένη καταγραφή του κόσμου των ρεμπετών. Η έρευνα του Φαλτάιτς συνεχίζεται και σε δημοσιογραφικό επίπεδο, με πλήθος δημοσιευμάτων που αφορούν στην κουλτούρα του χώρου. Αργότερα ο Κώστας Φαλτάιτς -αυτοδίδακτος όπως σημειώνει ο ίδιος- γίνεται δημιουργός ρεμπέτικων τραγουδιών γράφοντας στίχους και συνθέτωντας τραγούδια που τραγούδησαν μεταξύ άλλων ο Στελλάκης Περπινιάδης, η Ρόζα Εσκενάζυ, ο Γιάννης Παπασιδέρης, κ.α. Τα μουσικά του έργα τα υπογράφει είτε ως Κώστας Φαλτάϊτς, ή ως Κώστας Ρουμελιώτης.

Το 1929 σε άρθρο του στο περιοδικό Μπουκέτο καταγράφει πλήθος ρεμπέτικων διστίχων, κατά θεματική ταξινόμηση.

Ο Φαλτάιτς ήταν από τους πρώτους Έλληνες ερευνητές που ασχολήθηκε με τους τσιγγάνους, καταγράφοντας μεταξύ άλλων στοιχεία για την σχέση τους με το δημοτικό τραγούδι, την γεωγραφική τους κατανομή στην Ελλάδα και τα ονόματα διαφόρων φυλών.

Ο Κώστας Φαλτάϊτς και η Σκύρος

Σημαντικότατη υπήρξε η συμβολή του Κώστα Φαλτάϊτς στην ανάπτυξη της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σκύρου. Ως ιδρυτής και πρόεδρος του Συνδέσμου Σκυρίων (ο οποίος ιδρύθηκε το 1922) συνέβαλε με καθοριστικό τρόπο:

-Στην κατασκευή του δρόμου Σκύρου-Λιναριάς και Σκύρου-Τρεις Μπούκες, στην ακτοπλοϊκή σύνδεση Πειραιά-Σκύρου, στη συγκοινωνία με την Κύμη, αλλά και στην τηλεφωνική σύνδεση της Σκύρου με την Αθήνα και τη Χαλκίδα

-Στην αποστολή αντιελονοσιακού κρατικού συνεργείου, σε μια περίοδο που η Σκύρος είχε ήδη υποστεί σοβαρότατες απώλειες μετά το ξέσπασμα της Γρίπης στο νησί το 1919,

-Στη δημιουργία νέου σχολικού κτηρίου, στη δημιουργία γυμναστηρίου, στην ίδρυση σχολής φυτικών βαφών και στην προσπάθεια ίδρυσης βιοτεχνικής σχολής

-Στην επανέκδοση της εφημερίδας "Σκύρος"

-Στην προσπάθεια τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, με οργάνωση εκδρομών στη Σκύρο αλλά και πλήθος καλλιτεχνικών εκθέσεων στην Αθήνα

-Στη δημιουργία αρχαιολογικού και λαογραφικού μουσείου το 1930 (ήταν το πρώτο μουσείο που ιδρύθηκε στη Σκύρο και στεγάζονταν στο σημερινό Δημαρχείο) και κατάρτιση ιστορικού αρχείου, αλλά και στις προσπάθειες για διενέργεια αρχαιολογικών ανασκαφών

-Στην ανέγερση μνημείου και οργάνωση εορτών για τον Άγγλο ποιητή Rupert Brooke, ο οποίος πέθανε το 1915 στην Σκύρο.